11.Sınıf Türk Edebiyatı MEB Yayınevi Kitap Cevapları

okulsoru Kasım 05, 2013 0

3. Ünite: Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler SAYFA 27:  Hazırlık Çalışmalar

1. KASİDE

• Klasik Türk edebiyatı nazım biçimidir.

• Din ve devlet büyüklerini övmek amacıyla yazılırlar.

• Aruz ölçüsüyle yazılmıştır.

• Nazım birimi beyittir.

• En az 31, en çok 99 beyitle yazılır.

• Altı bölümden oluşur.

* Kafiye düzeni "aa-ba-ba-ba…" şeklindedir.

 

2.  Robot şiiri 1870'li ya da 1920'li  yıllara ait olamaz. İlk robotlar bu tarihten sonra yapılmaya başlamıştır.

3. Öncelikle bu dönemi ortaya çıkaran sosyal, siyasal, ekonomik yapıyla ilgili kısaca bilgi verilir, da sonra da bu dönemde eser vermiş şairlerin şiirlerinden örnekler verilerek dönemin şiir özellikleri  çıkarılır. En sonunda da  bu dönem şiirinin özellikleri maddeler halinde tahtaya yazılır:

SAYFA 29:

İNCELEME

1.METİN

1. a. Bu tür ses benzerliklerime şiire has bir ahenk yakalanmıştır. Şiirlerde bu tür ses benzerlikleri redif ve kafiye şeklinde isimlendirilirler. Tekrar eden "-den" ler redif, "-etler tam kafiyedir.

 

b. Bu kelimeler,uzun ses değerine sahip kelimelerdir.Bu kelimelerin kısa ses gibi okunması şiirin ahenginin bozulmasına sebep olur.

SAYFA 30:

2. a.İki kaside vurgu ve tonlama bakımından farklıdır.Çünkü Hürriyet Kasidesi'nin teması özgürlük, Nefinin kasidesinin teması "Murat Hana Övgü"dür.Temaların farklı olması söyleyişi de etkilemiştir.

 

b. Bu kasidelerin söyleyiş tarzları ile yazıldıkları dönemlerin edebî, siyasi ve sosyal özellikleri ara­sında bir ilişki kurulabilir. Nefî'nin yaşadığı çağda kasideler bu şekilde yazılıyordu. Bu tarzdan o devrin zihniyetine ulaşabiliriz. Kaside bir Osmanlı Padişah'ına sunulduğu için şair, söz sanatlarını padişah'ın övülmesi için çok fazla kullanmıştır. Şiirin iç akışında, kasidenin sunulduğu kişinin özelliklerini yansıtan kelime ve tamlamalar seçilmiştir. Namık Kemal'in kasidesinde hürriyetten bahsedilmesi, dönemin yönetiminin eleştirilmesi, nazım şekli aynı kalmakla birlikte içeriğinin değiştirilmesi   şiirlerin yazıldığı ortamın zihniyetiyle, yani edebî, siyasi ve sosyal özelliklerime yakından ilgilidir.

 

3. a. Hürriyet Kasidesi'nde birimlerin yerlerinin değiştirilmesi şiirin akışını ve anlamını BOZMAMAKTADIR.Çünkü kasidede her birim kendi içinde anlamlıdır, anlam aynı birim içinde başlar ve biter.

 

b. Hürriyet Kasidesi'ni oluşturan birimleri anlamlı bir bütün hâline getiren unsur, hürriyet temasıdır

 

4. a.

Klasik Türk Edebiyatında Kaside Nazım Şekli­nin Yapı Özellikleri	Hürriyet Kasidesi'nin Yapı Özellikleri
1. Genellikle 31-99 beyitten oluşur. 2. Nesib, girizgâh, methiye, tegazzül fahriye ve dua bölümlerinden oluşur. 3. Kafiye düzeni aa / ba / ca… şeklindedir. 4. Kasidenin sonlarına doğru şair, mahlasını kul­lanır. 5. İthaf edildiği kişinin adını içeren bir başlığı vardır.	1.31 beyitten oluşmuştur. 2.Klasik bölümler yoktur. 3.Kafiye düzeni "aa/ba/ca…" şeklindedir. 4.Şair son beyitte mahlasını kullanmamıştır. 5.Kaside soyut bir kavram için yazılmıştır, baş­lığı da bu soyut kavramdır. en doğrusu edebiyat fatihinde…

 

b.Hürriyet Kasidesi'nde kaside nazım biçiminin kullanılması divan şiiri geleneinin devam ettiğini buna karşılık hürriyet gibi bir temanın işlenişi nazım şeklinin içeriğinde değişiklik yapıldığını gösterir.(edebiyat fatihi,en doğrusu, en iyisi)

 SAYFA 31:

5."Cihangîrâne bir devlet çıkardık bir aşîretden"  mısrası  tarihi bir değeri;

 

Mürüvvet-mend olan mazluma el çekmez i'ânetden" ve 

 "çıkar asar-ı rahmet ihtilaf re'yi ümmetten" dizeleri sosyal değerleri gösterir.

 

6. "Hürriyet" teması Tanzimat döneminin ana unsuru olduğu için döneminin tarihi ve sosyal,siyasi gerçekliğiyle ilişkilidir.

 

7. a.

Divan şiirinde işlenen temalar: Aşk tabiat güzellikleri din ve devlet büyüklerine övgü tasavvuf ve ahlak

 

Hürriyet Kasidesi'nin teması : Hürriyet sevgisidir.

Divan şiirinde işlenen temalar hürriyet temasından dönemin gerçekliği bakımından farklıdır.

 

b. Bu durum Tanzimatla birlikte "birey"in ön plana geçtiğini gösteririr.

 

8. Hürriyete Doğru ve Hürriyet şiirlerindeki hürriyet teması şiirin bütününe yayılarak işlenmiştir.Hürriyet Kasidesinde ise bu tema birimler(beyitler) içinde işlenmiştir.(EN DOĞRUSU EDEBİYAT FATİHİ'NDE)

 SAYFA 32:

9.         Hakîr olduysa millet sânına noksan gelir sanma

Yere düşmekle cevher sakıt olmaz kadr ü kıymetden

Bu beyitte şair, "altın yere düşmekle değerinden bir şey kaybetmez" atasözünü kullanarak iktibas (alıntı) sanatını uygulamıştır. Bu sanatta şair, sözüne vuruculuk katmak için deyimler, atasözleri, ayet ve hadisleri şiirinde kullanır. Bu dönemde ülkenin içinde bulunduğu kötü durum anlatılmak istenmekte­dir. Şair, milleti değerli bir taşa benzetmiş ve milletin eski zenginliğini kaybetmesini, cevherin yere düşmesi şeklinde düşünmüştür. Şaire göre eski güzel günler yeniden gelecektir. Devletin ve milletin asıl değeri bu sefer ortaya yeniden çıkacaktır.

 

 

Durur ahkâm-ı nusret ittihâd-ı kalb-i miüetde

Çıkar âsâr-ı rahmet ihtilâf-ı re'y-i ümmetden

 

Bu beyitte de milletin bir amaca doğru birlik içinde yürümesinin öneminden bahsedilmektedir. Devrin şartları icabı ve diğer devletlerin baskıları sonucu ülke parçalanmanın eşiğinde bulunmaktadır. Ülkeyi bu durumdan kurtaracak yegane güç, milletin fikir birliğine sahip olarak tek bir amaç etrafında kenetlenmesidir. Bu kenetlenme olmazsa, ülke kısa sürede parçalanacaktır. Beyitte peygamberimizin bir hadisine telmih (hatırlatma) yapılmıştır. "Ümmetimin fikir ayrılığından rahmet beklenir." Şeklindeki bu hadise şair telmih sanatıyla temas etmiştir.

 

10. Yeni Kavram ve İmgeler: Hürriyet, eşitlik, vatan sevgisi,hamiyet kanıyla yoğrulmak, gayret-cevher, vatan yolunda toprak olmak…

11. Bir milletin ve insanın hürriyeti nasıl değerlendirdiğidir. Hürriyet olmadan insan, bireysel haya­tını özgürce yaşayamaz. Bu durumda insan, kendini baskı altında hissedecek ve sürekli huzursuz olacaktır.

12.

13. Namık Kemal, vatan için savaşan, didinen, içi vatan sevgisiyle dolu bir şairdir. Atatürk, Namık Kemal'in bir beytini değiştirerek kullanmıştır. Namık Kemal, ülkenin içinde bulunduğu durumda bir kurtarıcı arayarak, sağa sola sorular yöneltmekte, ülkenin kurtarılıp kurtarılamayacağından endişe etmektedir. Atatürk ise, değiştirdiği bu beyitle "vatanın mutlaka kurtarılacağını" söylemektedir. Namık Kemal endişeli, Atatürk ise kararlıdır. Namık Kemal'i, eserinde belirttiği gibi "hürriyet" ve "vatan" kavramlarıyla özdeşleştirebiliriz. O, hürriyet ve vatan şairidir. Onu böyle düşünmemizde, onun hürriyete ve vatana oları âşık kişiliği ve yazdığı eserlerde sürekli bu iki kavramı en üstte tutması, sürekli bu kavram­ların değerini insanlara anlatması etkili olmuştur.

14. a. Namık Kemal, doğru bildiğini söylemekten çekinmeyen bir yazardır. Vatanını ve hürriyetini çok sevdiği için, ülkenin içinde bulunduğu zor şartlardan kurtarılması için elinden gelen her türlü gayre­ti göstermiştir. Devrin siyasi kişileriyle de irtibatı olan şair, hükümeti yanlış icraatları sebebiyle eleştir–niştir. Bu eleştiri onun dürüst bir insan olduğunu gösterir. Şiirinde de dediği gibi, makam, mal mülk ve şöhret için alçalmamış, hak bildiği yolda hiçbir şeyden korkmadan dosdoğru ilerlemiştir. Ona göre Avrupalıların Osmanlı'ya göre bazı teknik üstünlükleri vardır. Bu teknik üstünlüğü onlardan alırsak, biz­deki "hamiyet" mayası bizi onlardan daha zengin ve üstün yapacaktır. Bu amaçla yazdığı yazılarda ülkenin İslam birliği içinde refaha kavuşabileceğini, ülkenin ırk olarak farklı köklerden gelen milletlerinin tek bir potada, yani din potasında birleşebileceğine inanmış bir fikir adamıydı. Ayrılıkları değil, birlik olabileceğimiz yönlerimizi hep en üstte tutmalıyız. Namık Kemal, bu ideali uğrunda pek çok eser yaz­mıştır.

b. NAMIK KEMAL EDEBİ KİŞİLİĞİ MADDELER HALİNDE TIKLAYINIZ…

SAYFA 33:

2. METİN

1. Bir katre içen çeşme-i pür-hûn-ı fenadan "-dan'lar redif, "-â"lar yarım kafiyedir. Başın alamaz bir dahi bârân-ı belâdan

idrâk-i me'âli bu küçük akla gerekmez "-mez'ler redif, "-ek"ler tam kafiyedir.

Zîrâ bu terâzû o kadar sıkleti çekmez

Beyitlerde "-r, -k, -I" sesleriyle aliterasyon yapılmıştır. Ritim, aruz ölçüsüdür. Kafiye, redif ve tek–arlanan kelimeler vardır. Kafiye şeması "aa-ba-ca…..bb" şeklindedir.

2.Terkibibent devrin söyleyiş tarzından çok farklıdır. Şiirin şekli ve dili tamamen eski şiir gelene­ğiyle ilgilidir. Tanzimat dönemi sanatçıları, halkı eğitmek istedikleri için genel olarak halkın anlayama­yacağı kelime ve ifadelere çok fazla itibar etmemişlerdir. Bu şiirde ise şair, görüşlerini felsefî bir planda aktardığı için devrin bu tür söyleyiş özelliklerinden uzakta kalmıştır.

3. Terkibibent'teki birimler birbirlerine beyitlerle bağlanmıştır. Bu birimler bir araya gelerek şiirin temasını oluşturmaktadır. Şiirin son beyti, dünyayı anlamanın akılla olamayacağını bildirmektedir. Ondan önceki bütün dizelerde akıl ve onunla ilgili kavramlar etrafında dönen şair, son beyitte söyledik-erinin tam tersi bir düşünceyi dillendirmektedir. Bu tezat zaten Ziya Paşa'nın karakteri olmuştur.