Kurtuluş Savaşına Hazırlık Dönemi (Genelgeler ve Kongreler)

okulsoru Mayıs 20, 2013 0

MUSTAFA KEMAL'İN SAMSUN'A ÇIKIŞI( 19 MAYIS 1919 )

                Mustafa Kemal Samsun'a Dokuzuncu Ordu Müfettişi olarak görevlendirilerek çıktı.Görevi doğu Karadeniz'de kurulmak istenen Pontus Rum Devletine karşı mücadele eden Türkleri kontrol altına almaktı.Bu yöredeki Türklerin kontrol altına alınması için İngilizler Osmanlı Devletine baskıda bulunmuştu.İstanbul Hükümeti de bölgede karışıklığın sürmesi durumunda 7.maddeye dayanılarak bölgenin işgal edilme tehlikesini önlemek istiyordu.Böyle bir göreve niçin M.Kemal seçilmişti;  Mustafa Kemal'in askeri başarıları kendisine bir güç kazandırmıştı.İstanbul Hükümeti M.Kemal'in etkisinden rahatsızlık duyarak,onu İstanbul'dan uzaklaştırmak istiyordu.M.Kemal bu zor görevi başarabilecek birisiydi, İttihatçı değildi.

              Mustafa Kemal İstanbul Hükümetleri ile kurtuluşun olmayacağını görmüştü.Diğer taraftan Ülkenin içinde bulunduğu durumdan kurtulması için ortaya çıkan görüşlerin geçersiz olduğunu görerek, Anadolu'ya geçip millete

dayanarak bağımsızlık mücadelesi yapmak istiyordu.Bu amaçla başlangıçta Dokuzuncu Ordu Müfettişliği görevi ona birtakım kolaylıklar sağlayacaktı. Komutanlığın merkezi Erzurum'du ve henüz bölge düşman işgalinden uzaktı.15.Kolordu komutanı Kazım Karabekir paşa Ordusu'nu dağıtmamış ve silahlarını teslim etmemişti.Dokuzuncu ordu müfettişi olarak geniş bir bölge etki alanı içine girecekti, Sivil makamlara da emir verme yetkisine sahipti.

M.Kemal Samsun'a çıkarken parolası " Ya İstiklal ya Ölüm " dür. Çünkü diğer kurtuluş çarelerinin bağımsızlığı sağlamayacağına inanmaktadır.

HAVZA GENELGESİ ( 28 MAYIS 1919 )

1. Ordu birliklerine askerin terhis, silahların teslim edilmemesini bildirdi. * Mondros ateşkesine karşı çıkış.

2. Anadolu'nun işgaline derhal son verilmelidir.

3. Samsun ve Karadeniz yöresinde Rumlar Siyasi isteklerinden vazgeçerlerse güvenlik sağlanabilir.

4. Yunanlıların İzmir'i işgale hakları yoktur.Derhal İzmir'i boşaltmalılardır.Bununla ilgili yurdun her tarafında protesto mitingleri düzenlenmelidir.* Ulusal bilincin tepkiye dönüşmesi amaçlanmıştır.

* M.Kemal Havza genelgesiyle görev ve yetki alanının dışına çıkmıştır. Bu nedenle İstanbul'a geri çağrılmış ancak dönmemiştir.

 

AMASYA GENELGESİ( 22 HAZİRAN 1919 )

Genelgenin esasları :

Vatanın bütünlüğü, milletin bağımsızlığı tehlikededir.

* Kurtuluş Savaşının gerekçesi açıklanmıştır.

	İstanbul'daki hükümet üzerine aldığı sorumluluğun gereklerini yerine getirememektedir.Bu durum milletimizi
	yok olmuş gibi göstermektedir.

* İstanbul hükümetine tepki ve tanınmaması.

Milletin bağımsızlığını yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır.

* İlk defa Ulusal Egemenlik anlayışı var.

* İlk defa yönetim şeklini değiştirme amacı var.

* Ulusal bağımsızlığı milletle sağlama düşüncesi var.

Milletin durumunu ve davranışını gözönünde tutmak ve haklarını dile getirip bütün dünyaya duyurmak için

 her türlü etki ve denetimden kurtulmuş milli bir kurulun varlığı çok gereklidir.

* Ulusal Parlamento düşüncesi var.

Anadolu'nun her yönden en güvenli yeri olan Sivas'ta milli bir kongrenin toplanması kararlaştırılmıştır.

 Bunun için bütün illerin her sancağından ; milletin güvenini kazanmış üç delegenin olabildiğince çabuk    yetişmek üzere hemen yola çıkarılması gerekmektedir.

Her ihtimale karşı bu iş milli bir sır gibi tutulmalı ve delegeler gereken yerlere kimliklerini gizleyerek gelmelidirler.

Dikkat: * Kongrenin ve delegelerin güvenliğini sağlama amacı var.

Doğu illeri adına Erzurum'da bir kongre toplanacaktır. O güne kadar diğer il delegeleri de Sivas'a ulaşabilirse

Erzurum kongresinin üyeleri de Sivas'ta yapılacak genel toplantıya katılmak üzere yola çıkarlar.

      Genelgenin yayınlanmasından sonra Sivas'ta yapılacak kongreye katılmak amacıyla Yurdun her yerinde seçimler yapılmaya başladı.İtilaf devletleri Anadolu'daki gelişmelerden rahatsız olarak İstanbul Hükümeti üzerine M.Kemal'in geri getirilmesi için baskıda bulunmaya başladılar.İstanbul hükümeti Valilere gizli bir yazıyla M.Kemal'in emirlerine uyulmamasını istedi.Ancak M.Kemal çalışmalarına devam etti.

       ÖNEMİ :  

	Kurtuluş savaşının amacını, gerekçesini ve yöntemini belirtir.
	Milli Egemenliğe gidişin ilk adımıdır. ( Milletin bağımsızlığını yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır. )
	Mevcut hükümet tanınmadığından dolayı Anadolu İhtilali Amasya Genelgesiyle başlar.
	Not :  Amasya Genelgesi M.Kemal, Rauf Bey, Refet Bey, Ali Fuat Paşa tarafından imzalanmış, Erzurum'da bulunan Kazım Karabekir tarafından da onaylanmıştır.

ERZURUM KONGRESİ VE ÖNEMİ( 23 Temmuz- 5 Ağustos l9l9 )

         M.Kemal 26 Haziran'da Amasya'dan ayrılarak 27 Haziran'da Sivas'a oradan da 3 Temmuz'da Erzurum'a

halkın ve ordunun sevinç gösterileriyle girdi.7/8 Temmuz gecesi M.Kemal 'e görevinden kesin olarak alındığını bildiren bir emir geldi.Bunu üzerine M.Kemal hem görevinden hem askerlik mesleğinden ayrıldığını ( İstifa )

bildirdi.Yetkisiz ve sivil olarak görevine devam etme kararı vermişti. Halkının sevgisi ve desteğine güvenmiştir.

15.Kolordu komutanı Kazım Karabekir Paşa, M.Kemal'e Kolordusuyla hizmetinde olduğunu bildirerek maddi ve manevi bakımdan büyük bir destek sağlamıştır.

" Mondros Ateşkes antlaşmasında "  Altı doğu ilinde ( Vilayet-i Sitte) karışıklık çıkarsa, bu illerin herhangi bir bölümünün işgal hakkını İtilaf devletleri muhafaza ederler " hükmü bulunmaktaydı. Bundaki temel amaç Doğu Anadolu'da bir Ermeni devleti kurulmasını sağlamaktı.İşte bu tehlikeye karşı, yani doğu Anadolu'nun işgal edilmesi ve parçalanması tehlikesine karşı kurulan " Doğu Anadolu Müdafa i Hukuk Cemiyeti "nin girişimi ile kongrenin toplanması sağlanmıştır.Amaç doğu Anadolu'da birliği sağlayarak bir Ermeni devleti kurulmasını engellemektir.

 23 Temmuz'da toplanan Erzurum kongresi şu kararları almıştır :

Milli sınırlar içinde vatan bir bütündür.

* Vatan sınırlarından ilk söz ediş. Sınırlar Mondros Ateşkesinden önce işgale uğramayan yerler ve çoğunluğu Türk olan bölgelerdir. Sınırlar somut olarak Misak-ı Milli'de belirlenecektir.

	Her türlü yabancı işgal ve müdahalesine karşı ve Osmanlı Hükümetinin dağılması halinde millet birlikte savunmaya geçecek ve direnecektir.
	Vatanın ve bağımsızlığın korunmasına ve güvenliğin sağlanmasına İstanbul hükümetinin gücü yetmezse

amacı gerçekleştirmek için geçici bir hükümet kurulacaktır.

* Amasya genelgesindeki devlet kurma düşüncesi,devlet kurma kararına dönüşmüştür.

	Kuva-i Milliye'yi etken ve milli irade'yi hakim kılmak esastır.
	Hristiyan unsurlara ( azınlıklara ) siyasi hakimiyetimizi ve sosyal dengemizi bozucu ayrıcalıklar verilemez.
	Manda ve Himaye kabul olunamaz.

* Tam bağımsızlık amaçlanmakta.

	Milli meclisin hemen toplanmasını ve hükümet işlerinin Meclis denetiminde yürütülmesini sağlamak için çalışılacaktır.
	Saltanat ve Hilafet makamlarını korumak için ulusal güçleri etkin ve ve ulusal iradeyi egemen kılmak esastır.

* Hem saltanat hem de Ulusal Egemenlik fikirlerinin savunulması bir çelişki olmakla birlikte, bunun temel nedeni henüz kamuoyunun bu makamlara karşı çıkılmasına hazır olmamasıdır.

Kongre dağılmadan dokuz kişiden oluşan bir Temsil Heyeti seçmiş ve başkanlığına M.Kemal'i seçmiştir.

* M.Kemal milli mücadelenin lideri konumuna gelmiştir.

ÖNEMİ :

	Bölgesel nitelikli olmasına rağmen aldığı kararlarla Ulusaldır.
	Yeni bir devlet kurma düşüncesi ortaya çıkmıştır. (Vatanın ve bağımsızlığın korunmasına ve güvenliğin sağlanmasına İstanbul hükümetinin gücü yetmezse amacı gerçekleştirmek için geçici bir hükümet kurulacaktır.)
	Vatanı bir bütün olarak kabul etmiş ve Manda ve Himaye'yi reddetmiştir.
	Doğu Anadolu'nun bütünlüğünü sağlamıştır.

BALIKESİR  ( 26-30 TEMMUZ 1919 ) VE  ALAŞEHİR KONGRELERİ 

( 16-25 AĞUSTOS 1919)

1919 yılı Temmuz ve Ağustos aylarında Balıkesir ve Alaşehir'de toplanan milli kongrelerde batı Anadolu'daki Kuva-i Milliye birliklerinin insan ve malzeme bakımından desteklenmelerine ve ortak bir cephe oluşturulmasına karar verildi. Bu çalışmaların sonucunda Ayvalık-Soma-Akhisar-Salihli-Nazilli batısından geçen bir hat üzerinde Batı Cephesi oluşturuldu.

SİVAS KONGRESİ( 4-11 Eylül 1919 )

	Kongrenin toplanma amacı Vatanın bütünlüğü ile Milletin bağımsızlığının nasıl sağlanacağını kararlaştırmaktır.
	İstanbul hükümeti Sivas kongresine engel olmaya çalışmıştır.Sivas valisine M.Kemal ve Rauf beyi tutuklama emri verilmiştir.
	İtilaf devletleri kongre toplandığı takdirde Sivas'ı işgal edecekleri tehdidinde bulunmuşlardır.
	M.Kemal 2 Eylül 1919 ' da halkın sevgi gösterileriyle Sivas'a gelmiştir.* M.Kemal'in coşkulu karşılanması,

Milli mücadele'nin halka dayandığının bir göstergesidir.

	M.Kemal'in kongre başkanlığına seçilmesini bazı temsilciler engellemeye çalışmış ancak yapılan gizli oylamayla M.Kemal kongre başkanlığına seçilmiştir.
	Sivas kongresi Erzurum Kongresinde alınan kararları aynen kabul etmiştir.
	Ali Fuat Paşa ( Cebesoy ) , Batı Anadolu Genel Kuva-i Milliye komutanlığına atandı.Amaç Kuva-i Milliye

birliklerinin bir merkezden yönetilmesini sağlamaktır. * Heyet-i Temsiliye bir yürütme organı gibi çalışmaktadır.

ÖNEMİ :

	Toplanışı ve aldığı kararlarla Milli ( Ulusal ) bir kongredir.
	Manda ve Himaye fikri kesin olarak reddedilmiştir.
	Yurtta bulunan bütün Milli Cemiyetler " Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti " adı altında birleştirilmiştir.Böylece bölgesel mücadele ulusal mücadeleye dönüştürülmüştür.
	Meclis-i Mebusan'ın biran önce toplanması kararlaştırılmıştır.
	Kongre sonucu oluşturulan " Temsil Heyeti " başkanlığına M.Kemal seçilmiştir.Temsil Heyeti T.B.M.M. açılıncaya kadar, milli irade adına ülkenin geleceğiyle ilgili kararlar alan ve uygulayan tek yetkili organ olacaktır. * M.Kemal yurdun tamamına emir verebilecek konuma gelmiştir.

 AMASYA GÖRÜŞMELERİ (20-22 Ekim 1919)

İstanbul'da yeni kurulan Ali Rıza Paşa uzlaşmak durumunda olduğunu görmektedir.Bu amaçla Bahriye Nazırı Salih Paşa'yı Sivas Temsil Heyeti başkanı Mustafa Kemal'le görüşmek üzere Amasya'ya gönderdi. Bu görüşme sonrasında kabul edilen kararlar şunlardır:

	İstanbul Hükümeti Sivas Kongresi kararlarını aynen kabul edecektir.
	İstanbul Hükümeti Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti'ni yasal bir kuruluş olarak tanıyacaktır.
	Azınlıklara siyasi ve ekonomik ayrıcalıklar verilmeyecektir.
	Meclis-i  Mebusan'ın bir an önce toplanması sağlanacaktır.
	Türklerin çoğunlukta olduğu bölgelerin işgaline izin verilmeyecektir.
	İtilaf Devletleri ile yapılacak barış görüşmelerinde Temsil Heyeti'nin uygun göreceği kişilerin bulunması sağlanacaktır.

Bu kararlar dışında taraflar arasında gizli kalması kararlaştırılan bir protokol de imzalanmıştır.

AmasyaGörüşmeleri'nin Önemi :

	İstanbul Hükümeti temsilcisi  Erzurum ve Sivas kongresi kararlarını kabul etmekle Anadolu'da ki ulusal mücadeleyi hukuksal olarak tanımış oluyordu.
	Anadolu'nun haklılığı ulusal mücadeleye katılımı artırırken itilaf Devletleri de Türk ulusunu diledikleri gibi yönlendiremeyeceklerini anlamaya başladılar.

NOT :  İstanbul Hükümeti Amasya Görüşmeleri'nde alınan Meclis-i Mebusan 'ın açılması kararı dışında hiç bir karara uymadı.

 TEMSİL HEYETİ'NİN ANKARA'YA GELİŞİ (27 Aralık 1919)

Amasya Görüşmeleri gereği Osmanlı Mebuslar meclisi toplanacaktı. Bu amaçla tüm yurtta seçimler yapıldı. Yeni milletvekilleri belirlendi. Mustafa Kemal'de Erzurum milletvekili olarak seçildi.

Mustafa Kemal'in Mebus an Meclisi’nin Anadolu’da her türlü işgal ve denetimden uzak bir yerde toplanması isteği, Kanun-i Esasiye'ye aykırıdır gerekçesiyle reddedilmiştir. Meclis İstanbul’da çalışmalarına başlayacaktı. Bu durum üzerine Mustafa Kemal meclis çalışmalarını yakından izlemek amacıyla, 27 Aralık 1919 ' da Temsil Heyeti ile Ankara'ya geldi. Ankara'yı tercih etmesinin diğer nedenleri:

	işgallerden uzak korunaklı bir bölge oluşu.
	Haberleşme ve ulaşım olanaklarının elverişliliği,
	Batı cephesi'ne yakınlığı
	Ankara halkının Ulusal mücadeleyi başından beri desteklemesi .